Strzegom

Gmina Strzegom leży w południowo-zachodniej części Polski na obszarze województwa dolnośląskiego, w powiecie świdnickim, wśród granitowych i bazaltowych wzniesień nazwanych Wzgórzami Strzegomskimi. 

Strzegom jest ważnym ośrodkiem przemysłu kamieniarskiego, którego dobrem naturalnym jest granit. Istnieje tu kilkadziesiąt firm zajmujących się wydobyciem i obróbką granitu. W całość krajobrazu Gminy Strzegom wkomponowane są liczne wyrobiska po eksploatacji granitu. Do spędzania czasu na wolnym powietrzu zachęca Góra Krzyżowa – 354 m. n.p.m., której częścią jest trasa „Na naszej Górze”.

Gmina Strzegom odznacza się niezwykłą różnorodnością dziedzictwa kulturalnego. W jej obrębie zobaczyć można gotyckie kościoły i kaplice, jak też ciekawe fabryki z końca XIX w., zespoły pałacowe i dworskie, parki, zabytkowe cmentarze oraz krzyże pokutne.

Obiektem o wybitnych walorach artystycznych i historycznych w Strzegomiu jest Bazylika Mniejsza pw. Św. Apostołów Piotra i Pawła. Jej budowę rozpoczęto już ok. 1311 r. Kościół zbudowano na planie krzyża łacińskiego z granitowego i bazaltowego kamienia łamanego oraz cegły okładanej piaskowcem. Wnętrze bazyliki jest trójnawowe i pięcioprzęsłowe. Sklepienia naw są typu sieciowego, gwiaździstego i krzyżowego. Długość nawy środkowej wynosi 76 m, szerokość trzech naw – 26,6 m, wysokość 26,2 m.

Wokół bazyliki położone są urokliwe małe kościoły gotyckie oraz inne obiekty o znaczeniu świeckim:

·       kościół św. Barbary- XIV w. początkowo synagoga żydowskiej.                              

·       kościół św. Antoniego - XV w.  początkowo basteja obronna przy Bramie Nowej.

·        Kaplica św. Jadwigi - II poł. XIII w. początkowo kaplica przyszpitalnej pw. Św. Jadwigi.

·       Kościół p.w. Najświętszego Zbawiciela Świata i Matki Boskiej Szkaplerznej z Góry Karmel z dawnym zespołem klasztoru karmelitów z XV w. W 2011 r. kompleks poklasztorny  przekształcono w Centrum Aktywności Społecznej „Karmel”, w którym znalazły siedzibę stowarzyszenia i organizacje społeczne, Punkt Informacji Turystycznej oraz Izba Tradycji Ziemi Strzegomskiej.

·       Ratusz Miejski - wzniesiony w latach 1858 – 1860, siedziba władz miejskich.

·       Wieża Targowa - w średniowieczu Wieża Ratuszowa - XIV w.

·       Średniowieczne Mury Obronne z Wieżą Dziobową – wybudowane w latach 1291-1299 usytuowane w Parku Miejskim. W 2020 roku oddano do użytku odrestaurowaną basteję obronną leżącą obok estakady kolejowej wzdłuż murów obronnych.

• Dom Zgromadzenia Sióstr Elżbietanek – powstanie w latach 1812-92
• Łaźnie Miejskie otwarte 5 grudnia 1905 roku.
• średniowieczny cmentarz św. Mikołaja z neogotyckim mauzoleum Friedricha Bartscha z 1840 r.

Spośród zachowanych na terenie Gminy Strzegom obiektów historycznych o znaczeniu sakralnym i świeckim, godnymi polecenia są:

·       Kościół filialny p.w. św. Piotra i Pawła w Rusku – zbudowany został około 1239 r.

·       kościół filialny w Kostrzy p.w. Świętego Krzyża, pochodzi z 1374 r.

·       kościół parafialny p.w. Świętej Trójcy w Olszanach, XIV w.,                   

·       Kościół filialny p.w. św. Szymona i Judy Tadeusza w Rogoźnicy pochodzi z roku 1291.

·        Kościół ewangelicki (p.w. Matki Boskiej Różańcowej) w Rogoźnicy – powstanie 1872 r. ,

·       Kościół filialny p.w. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Stanowicach –powstał ok. poł. XVIII w.

·        kościół parafialny, p.w. Chrystusa Króla w Goczałkowie Dolnym XVI w.

·       zespół kościoła parafialnego p.w. Świętego Jana Chrzciciela w Jaroszowie XV w.

·       krzyż pojednania z 1305 r. znajduje się w Stanowicach.

·       założenie pałacowe z dwoma folwarkami w Goczałkowie Górnym.

·       Muzeum - Niemiecki Obóz Koncentracyjny i Zagłady Gross-Rosen w Rogoźnicy. Muzeum powstało w sierpniu 1940 roku jako filia KL Sachsenhausen,

·       pałac w Morawie będący własnością rodziny von Kramsta, obiekt XIX wieczny z zachowanym parkiem krajobrazowym oraz folwarkiem przypałacowym,

·       Pałac w Stanowicach  – powstał ok. poł. XIX w.  

Autor: Katarzyna Matuła