Świdnica

Świdnica leży na Równinie Świdnickiej, 20 km od Wałbrzycha, 50 km od Wrocławia i Legnicy oraz po ok. 70 km od Jeleniej Góry i Kłodzka. Wąski pas tektonicznego Obniżenia Podsudeckiego na południu i południowym zachodzie oddziela miasto od pobliskich wzniesień Sudetów Środkowych. Kilka i kilkanaście kilometrów na wschód i północny wschód od Świdnicy wyrastają zaś kulminacje Wzgórz Kiełczyńskich i Masywu Ślęży.

Przez miasto przepływa Bystrzyca, lewobrzeżny dopływ Odry oraz potok Witoszówka, na którym utworzono niewielki zalew u stóp Osiedla Słowiańskiego. Świdnica powstała przy szlakach handlowych w pobliżu wczesnośredniowiecznych osad słowiańskiego plemienia Ślężan. Miasto lokowano prawdopodobnie w połowie XIII w., a już w 1290 roku stało się stolicą samodzielnego księstwa. Pod rządami kolejnych władców – Bolka I, Bernarda i Bolka II – Księstwo Świdnickie (a później Świdnicko-Jaworskie) wyrosło na jedną z najpotężniejszych jednostek średniowiecznego Śląska. Księstwo świdnicko-jaworskie najdłużej spośród śląskich „państewek” utrzymało związki z Polską. W 1392 roku po bezpotomnej śmierci wdowy po Bolku II, arcyksiężnej Agnieszki, na mocy wcześniejszych układów miasto i całe księstwo przeszło jednak w ręce czeskie. Okres zwierzchności władców Czech, przejściowe panowanie węgierskie (koniec XV w.) i późniejsze (w 1526 r.) przejście Śląska pod władzę austriackich Habsburgów nie zahamowały rozkwitu Świdnicy. Osiągnięcia kilkuset lat pomyślności skutecznie zniweczyła dopiero katolicko-protestancka wojna trzydziestoletnia (1618-1648). Miasto wyszło z niej wyludnione i zrujnowane. Dawnej pozycji nie odzyskało już nigdy. W XVIII w., po zajęciu Śląska przez Prusy, Świdnica stała się wojskową twierdzą, co dodatkowo spowalniało jej rozwój. Dopiero w II poł. XIX w. fortyfikacje splantowano, a dawna stolica księstwa zaczęła przeżywać drugą młodość. Po II wojnie światowej Świdnica wraz z całym Dolnym Śląskiem znalazła się w granicach Polski. W okresie powojennym miasto rozwijało się jako duży ośrodek przemysłowy. Było też – obok Legnicy – jednym z wielu miejsc stacjonowania w Polsce Armii Radzieckiej. Współczesna Świdnica liczy ok. 57 tys. mieszkańców i poza rolą centrum powiatowego od 2004 r. pełni też godność stolicy Diecezji Świdnickiej. Świdnicki rynek bez wątpienia należy do najładniejszych i najcenniejszych w Polsce. Wraz z wybiegającymi z jego narożników ulicami zachował oryginalny, średniowieczny układ przestrzenny i niemal kompletny zespół oryginalnej zabudowy, prezentującej architektoniczne trendy wielu stuleci. Centralny plac miasta wytyczono w poł. XIII w. Pełnił wówczas głównie funkcje miejsca handlu. Po środku zbudowano Dom Kupiecki i szereg obiektów zajmowanych przez rzemieślników i handlarzy. Dominantą rynku jest XIV wieczny ratusz zwieńczony wysoką wieżą z pozłacanym hełmem.

Autor: Katarzyna Matuła